Je kunt een heleboel willen in een beschaafd land, maar tussen droom en daad staan nog altijd wetten in de weg, ook als je de praktische bezwaren hebt weggeruimd. In het weekeinde voorafgaande aan Roosjes gang naar het hospice, heb ik mijn kennis over het einde van het leven wat opgefrist.
Ik leerde (op het door Roosje verfoeide internet, natuurlijk) dat de huisarts nogal een toezegging heeft gedaan. Deze toezegging en vooral het moment van in slaap brengen, doet sterk denken aan passieve euthanasie, een term die in de jaren '90 buiten het wetboek is gehouden.
Afgelopen week heb ik nog een afrondend gesprek gevoerd met deze huisarts uit Loosduinen. Ze had het toch inderdaad zo bedoeld; er is in het proces dan een heel duidelijk moment waarop de stervende het bewustzijn verliest en waarop je afscheid kunt nemen. Dan lijkt het op actieve euthanasie, terwijl het afscheid nemen anders veel meer geleidelijk gaat.
Het eerste zogenaamde ‘paarse kabinet’ dat in 1994 aantrad na forse verliezen van het CDA dat voor het eerst ontbreekt in een naoorlogs kabinet) heeft op Justitie en Volksgezondheid een D66-tandem: Sorgdrager en Borst. Zij laten in de regeringsverklaring ten aanzien van euthanasie noteren:
"Het verantwoord omgaan met vragen van leven en dood vergt voortdurend de aandacht. Het kabinet is niet voornemens voorstellen in te dienen ten einde
euthanasie uit het wetboek van strafrecht te schrappen. De praktijk van de wet op de lijkbezorging zal zorgvuldig worden geëvalueerd, waarbij vooral de ervaringen met de meldingsregeling, de verhouding tussen de procedure bij levensbeëindiging op verzoek en bij levensbeëindiging niet op verzoek, en het vervolgingsbeleid worden bezien. Deze evaluatie zal binnen twee jaar worden afgerond."
Acht jaar later, op 1 april 2002 is de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in werking getreden, tijdens de regeerperiode van het tweede paarse kabinet. Het heeft een taboe geslecht en meer draagvlak gecreëerd voor een zelfgekozen levenseinde - ondraaglijk leiden en een voltooid leven zijn voortaan - zij het heel subjectieve - criteria voor het toepassen van actieve euthanasie. Het wegen van die subjectieve criteria is daarbij wel heel belangrijk.
Daar had ik dat weekeinde tussen Houthaghe en hospice wel last van: het hospice vroeg om een terminaalverklaring, bijvoorbeeld. Maar hoe terminaal was Roosje eigenlijk. "Ze was aan het einde van haar leven toe", vertelde Friso, de geriatrisch psychiater, na zijn gesprekken met Roosje, hij herhaalde dat nog eens in het afrondend gesprek dat ik met hem had. "Bovendien", zij hij, "had ze deze versterving helemaal zelf in de hand, ze was van niemand afhankelijk en dat paste in haar stijl van leven."
Nou ja, in elk geval waren we van de huisarts afhankelijk. Ging die zo'n terminaalverklaring schrijven? En doen wat ze beloofd had? Daarvan was Roosje wel degelijk afhankelijk ... l'Histoire se repète: in de laatste jaren had Roosje ook zo'n onaantastbaar idee van onafhankelijk, terwijl schoonzus Lenneke al jaren haar boodschappen deed en broer Marc die al jaren wekelijks bezorgde.
Op basis van de jurisprudentie na 2002 schrijft de NVVE: "Duidelijk is dat niet alle mensen die dood willen onder verwijzing naar de nieuwe wet hulp zullen krijgen. De eis van de terminale fase – die weliswaar geen steun vindt in de rechtspraak – wordt door veel artsen wel gesteld. Dat heeft niet alleen betekenis voor mensen met een psychiatrisch lijden maar ook voor oude mensen die niet meer verder willen en chronisch zieken met een ernstig lijden. Op dit terrein is er in de toekomst nog wel het een en ander te verwachten, getuige de nieuwe taak die de NVVE voor zichzelf weggelegd ziet." Het maakte me er niet geruster op.
Ee eenmaal in het hospice was het nog even flink schrikken, waarover meer in het volgende deel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten