zaterdag 28 mei 2011

Neem er eentje van mij ...

zei Freek de Jonge afgelopen donderdagavond aan het eind van zijn show "Neven", die weer met de nodige woordgrappen gelardeerd was ("Met die bezuinigingen op defensie krijgt het woord 'leger' ook steeds meer betekenis). Met het aanbod aan een drankje refereerde hij aan een deel van de show dat zich afspeelde in een Antwerpse kroeg, waar hij met zijn neefje Raf (inderdaad, van Rote Armee Fraktion) verzeild was geraakt.

Het applaus stierf weg (bijna alle fans van Freek klapten staand; in Nederland weet je daarom nooit wanneer een performance echt bijzonder was, wij vinden hier alles van wereldklasse) en we liepen naar de foyer voor een drankje en een korte evaluatie van de avond. Bij het buffet was geen bediening, maar dat werd opgelost door een andere bezoeker van de voorstelling, die zich achter de bar verschanste en fles Prosecco open schroefde. Met ons lieten nog vijf anderen zich een glas inschenken, de man tapte voor zichzelf een biertje.

De vreugde was van korte duur; even later verscheen er een official, die ons en met name de gast achter de bar uitlegde dat dit niet de gewenste gang van zaken was. De gelegenheidsbarman haalde eerst Freek aan: we hadden tenslotte toestemming gekregen van de cabaretier (strikt genomen was dat niet echt zo, in de betreffende conference had de frase "Mag ik wat van jullie drinken?" ook al een dubbele bodem gehad). Het werd wat schimmig en de official begon stuurs te kijken, waarop de gast zei: "Ach, op de tennisvereniging gaat het ook altijd zo, dus ik dacht ...".

We hebben niet meer ontdekt wat hij dacht. Ik heb nog aangeboden onze twee glazen Prosecco te betalen (de andere vijf gefêteerden waren al lang en breed uit beeld) , maar dat hoefde niet: deze fles was nu officieel van Freek. We hebben de glazen verder op zijn gezondheid geledigd en zochten een foyer die wel open was. Even later zaten we aan een tafeltje in een ruimte die het midden hield tussen een 19e eeuwse operafoyer en een Oudhollandsch pannenkoekenrestaurant. De evaluatie van de show werd de evaluatie van de zojuist meegemaakte eenakter.

De tennisvereniging deed me denken aan mijn scriptie over ironie, die ik in een grijs verleden in Leiden geproduceerd heb, samen met een studiemaatje (de opdracht voorin luidde: "To our wives, who have made this all possible.") Ik moest eraan terugdenken omdat Alexandra, mijn theatermaatje die avond, de opmerking over de tennisvereniging ook als een grap had geïnterpreteerd, terwijl ik het als een serieuze verdedigingslinie geduid had. Eén van de destijds onderzochte functies van ironie was "vrijheid bewaren": als je ironie gebruikt, kun je altijd nog gezichtsverlies vermijden door terug te vallen op de ene betekenis wanneer de andere relationele brokken dreigt te maken.

maandag 9 mei 2011

Gad nee, poëzie ...! zei ze op een dag

Met deze palindroom uit Opperlandse taal-& letterkunde van Battus (Hugo Brandt Corstius) een bericht over poëzie, daartoe aangezet door een aangename avond in één van mijn twee leesgroepen, waar we ons een avond verdiept hebben in klassieke, bekende en onbekende gedichten.

Zulke avonden doen beseffen dat de jaren klimmen en wakkeren nostalgie aan. Ter voorbereiding van het festijn keek ik verbijsterd in mijn boekenkast (ik heb kans gezien toch weer drie meter dichtbundels te verzamelen) en zocht ik op YouTube. Bij toeval trof ik het filmpje met de toespraak die Bomans Marlène Dietrich toedichtte, toen hij haar de Edison mocht uitreiken (wat Bomans betreft, had het publiek bij die ceremonie best mogen wegblijven, overigens). Bomans maakte zich onsterfelijk door een anekdote te vertellen over een naast de schrijver  in de bioscoop waar een film met Dietrich draait gezeten zuchtend oud mannetje dat Bomans aanstoot en opmerkt: "had mijn vrouw maar één zo'n been".

Regelmatig heb ik heimwee naar de toon en de taal van Bomans, toen de Nederlandse samenleving haar onschuld nog niet verloren had. Graag had ik Bomans (hij was nu bijna zijn eigen honderdjarige geweest - "Vader is boven") commentaar horen leveren op de houding die de Nederlandse regering aannam toen Maxima ten tonele verscheen, bijvoorbeeld of op enkele Kamerdebatten waarbij Wilders betrokken is.

Natuurlijk mis ik ook de taal van Elsschot, voor wie op de poëzieavond nog een plekje was ingeruimd, vooral te onpas staat er tussen droom en daad nog altijd van alles in de weg. En de taal van Brel ... Terwijl ik deze blog schrijf, merk ik dat ik de plank met poëtische liedjes helemaal vergeten ben (Guus Vleugel, Drs. P., Annie Schmidt en Jacques Brel). Ter afsluiting daarom een pennenvrucht van hem; hij bleef zeer ten onrechte buiten beeld, vorige week!

Rosa

Tango uit een grijs verleden

Die de schooljeugd van het heden
Op moet dreunen als gebeden
Bij het leren van Latijn ...
Tango van de lyceïsten
Die hun jeugd eraan verkwisten
En die dokteren aan listen
Om te ontkomen aan die pijn ...
Tango die gestrenge ouders
Laden op de smalle schouders
Van hun Keesjes, die de houders
Van het roer der toekomst zijn!

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis

Tango van de knappe floppen
Die met pukkels op hun koppen
Hun gebrek aan ziel verkroppen
Als de besten van de klas ...
Tango van de slappe Keezen
Die geen letter kunnen lezen
Maar straks dokter moeten wezen
Omdat papa ... dat nooit was!
Tango die ik nimmer leerde
Daar ik toen al rebelleerde
En verbuigingen begeerde
Van mijn nichtje Rosa Rosas!

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis


Tango van het zoete dwalen
Pink aan pink door liefdesdalen ...
Zo betrapte vele malen
Ons de zwartrok in het gras ...
Tango van de natte gaarde
Waar ik in de plassen staarde
En genadeloos ontwaarde
Dat ik geen Columbus was.
Maar ook de tango van ´t fatsoen
Waar in ´t rosarium in ´t plantsoen
Mijn nichtje bij één korte zoen
Al bloosde als een rosae rosas!

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis


Tango van het kantjes lopen
Tot ik nullen kreeg bij hopen
Die ik toen maar ging verkopen
Als aureolen voor Sint-Jan ...
Tango van de hoogste prijzen
Voor de ijverigste lijzen
Propvol onbepaalde wijzen
Die geen mens gebruiken kan!
En ook de tango van de spijt
Omdat een mens in later tijd
Ontdekt dat in volwassenheid
Een Rosa doornen dragen kan!

Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis


(vertaald door Ernst van Altena) 

Ten slotte (en hoegenaamd buiten de orde): op een steenworp afstand van het Antwerpse Lyceum wordt overmorgen, 11 mei 2011, het schitterende nieuwe Museum aan de Stroom (MAS) geopend.